Iako se pronalazak penjačkih pojaseva vezuje za Jeanne Immink, holandsku penjačicu kasnog XIX veka, prvi pravi koncept penjačkih pojaseva osmislio je Alan Waterhouse početkom 1960-ih godina. Masovna proizvodnja ovog proizvoda započeta je 1970. godine nakon što je kompanija “Troll” proizvela prvi penjački pojas, dizajniran od strane britanskog penjača Dona Whillansa, koji se koristio za ekspediciju Anapurna – Južna strana.
Pojasevi se prema nameni dele na: sedeći pojas (sit harness), grudni pojas (chest harness) i pojas za celo telo (full-body harness).
Od nekadašnje korišćenih takozvanih “prusikovih gaća”, pojasevi su značajno napredovali, što u tehnologiji izrade, što u dizajnu. Kao što možete videti na slici, svaki pojas koji se upotrebljava u penjanju, uglavnom se sastoji od 5 segmenata ili manje ukoliko se radi o “laganim” sportsko penjačkim pojasevima.
Delovi pojaseva su: “waist belt” (gurtna oko struka), “leg loops” (gurtne oko nogu), „belay loop“ (nutli prsten za osiguravanje / centralna tačka), “buckle” (sistem za zatezanje/zaključavanje – kopča), „gear loops“ (zakačke za dodatnu opremu). Prosečna težina pojaseva za penjanje iznosi između 400 i 700 grama.
Penjački pojasevi dizajnirani su tako da mogu da pretrpe minimalni udar od 15kN. Faktor pada 2, sa udarnom silom penjača od 12kN, može veoma lako da proizvede udarnu silu od 20kN na karabineru. Strana osiguravaoca može da preuzme do 1/3 udarne sile koja se vrši na karabiner. UIAA standard 105/EN 12277 definiše odabir materijala, metode testiranja i kriterijume peroformansi za sve pojaseve koji su proizvedeni za alpinizam ili penjanje. Većina pojaseva se pravi od tvrdog tkanja koje je najčešće najlonsko, s obzirom na to da poliestersko tkanje proklizava. Najčešće tkanje koje se upotrebljava je takozvano “cirkularno pleteno tkanje“.
Najrasprostranjeniji pojas u upotrebi je pojas Tipa C[1]. Snaga pojasa oko kukova se testira na 10 ± 0.1 kN. Kompletan pojas se testira cikličnom primenom sile koja se povećava do 15 ± 0.3 kN u periodu od 1 ± 0.25 minuta sa pauzama od 1 minuta, i ponovom primenom sile od 3 ± 0.25 minuta.
- [1] Standardni sedeći pojas sa nogavicama (sit harness).
Najčešći uzrok otkazivanja ovog dela opreme je isklizavanje sistema povezivanja pojasa (kopče). Većina nesreća uzrokovana otkazivanjem sistema kopčanja je usled lošeg održavanja ili nepravilne upotrebe. Pod nepravilnom upotrebom podrazumevamo nepotpuno vezivanje kopče ili neuspešno vezivanje sistema za osiguravanje. Ranije su pojasevi koristili stari sistem kočanja, gde se “zaključavanje” vršilo dvostrukim provlačenjem gurtne kroz kopču. Kasnije razvitkom tehnologija i ideja, osmišljen je dupli sistem kopčanja, takozvane “brze petlje” koje su jednostavnim povlačenjem gurtne za vezivanje zaključavale pojas, bez potrebe za ručnim duplim provlačenjem. Time je umanjena mogućnost nepravilnog zaključavanja pojaseva ili bilo koji drugi vid nepravilne upotrebe. Ipak, greške se i dalje dešavaju i pojas može da zakaže.
Pojas treba redovno kontrolisati pre i nakon upotrebe.
Pre početka penjanja obavezno utvrditi da li je pojas dobro namešten i ukopčan.
